WILLA RODZINY FANGORÓW
Willa Fangorów wzniesiona została w 1902 r. przez firmę budowlaną Stanisława Cetnarskiego dla rejenta powiatowego Gabriela Orzakiewicza. Oprócz mieszkania w budynku znajdowało się biuro notarialne, do którego prowadziło osobne wejście po prawej stronie od frontu. Stanisław Cetnarski we wznoszonych przez siebie domach często stosował ozdobne drewniane detale więźby dachowej, werand, ganków, elementy toczone lub profilowane oraz treliaże. Te malownicze motywy upowszechniły się w budownictwie kurortowo-wypoczynkowym od XIX do początku XX w., a także w miejskich budynkach mieszkalnych i publicznych zyskując miano stylu szwajcarskiego lub stylu kurortowego. Cechy takiego zdobnictwa posiada willa Fangorów, ozdobiona drewnianymi otwartymi werandami od frontu i ogrodu. Widoki domu utrwalone zostały w 1902 i 1904 r. na obrazach Kazimierza Wiercińskiego – prawnika z wykształcenia, z zamiłowania malarza zatrudnionego w charakterze księgowego w fabryce wódek i rosolisów Romana Potockiego w Łańcucie. W 1918 r. willę nabył Konstanty Fangor – zarządca folwarków Ordynacji Łańcuckiej Potockich w Wysokiej pod Łańcutem. Budynek nadal jest użytkowany przez jego spadkobierców.
Po pierwszej wojnie światowej Fangorowie zostali wspólnikami założonej w 1902 r. betoniarni Stanisława Cetnarskiego. Z powodu narastającego długu betoniarnia w latach 30 XX w. przeszła na własność Marii Fangor, żony Konstantego, pod nazwą Maria Fangor Skład nawozów sztucznych i Wytwórnia wyrobów cementowych w Łańcucie (przy ul. Traugutta). Po drugiej wojnie światowej Fangorowie podjęli próbę wskrzeszenia produkcji betoniarskiej, ale w obliczu gospodarki socjalistycznej przegrali nierówne zmagania w końcu lat 50. Do dnia dzisiejszego w łańcuckich domach zachowało się sporo posadzek betonowych lub pojedynczych oryginalnych płytek wykonanych przez Cetnartskiego i Fangorów. Przetrwały także formy służące do odlewania kolorowych płytek posadzkowych.
*Ulica Mickiewicza, przy której stoi willa Fangorów, na przełomie XIX/XX w. leżała na peryferiach miasteczka przy drodze wiodącej w kierunku Wysokiej i Albigowej, gdzie znajdowały się folwarki Potockich.
*Willa Jedlińskich z kolumnowymi portykami, wzniesiona przy ul. Mickiewicza w latach 1933-34 przez Stanisława Rogowskiego i Ferdynanda Witkowskiego, nosi wpływy klasycyzmu. Budowniczy Rogowski jako żołnierz podczas pierwszej wojny światowej trafił do niewoli rosyjskiej. Pracując na budowach tak zachwycił się rosyjskim klasycyzmem, że powróciwszy po wojnie z niewoli stosował elementy klasycyzmu we wznoszonych przez siebie budowlach.
tekst oprac. przez Teresę Bagińską-Żurawską
grafika: Krzysztof Suszek
